Hasar, Değer Kaybı ve Araç Mahrumiyet Zararı

1. Giriş

Karayolu trafiğinde meydana gelen kazalar, yalnızca fiziksel hasar ile sınırlı kalmayıp, aracın ekonomik değerinde azalmaya ve kullanım mahrumiyetine de yol açabilmektedir. Bu nedenle Türk Hukuku’nda hasar tazmini, araç değer kaybı ve araç mahrumiyet zararı konuları, sigorta ve tazminat davalarında en sık tartışılan meselelerdendir. Özellikle Anayasa Mahkemesi’nin trafik sigortası genel şartlarını iptal eden kararları sonrasında, değer kaybı hesaplamalarında önemli değişiklikler meydana gelmiştir.

2. Hasar Tazmini ve Muadil Parça Uygulaması

Trafik sigortalarının, hasarın giderilmesi sırasında muadil veya eşdeğer parçaların kullanılması yönünde uygulamaları bulunmaktadır. Ancak, gerçek zarar ilkesinin bir gereği olarak, aracın kazadan önceki haline getirilmesi esastır. Bu doğrultuda, kazadan önce orijinal olan parçaların, onarım sürecinde yine orijinal parçalar ile değiştirilmesi gerekir. Aksi takdirde araç tam anlamıyla eski değerine kavuşmayacak ve gizli değer kayıpları doğacaktır.

3. Araç Değer Kaybı

3.1. Anayasa Mahkemesi Kararı Sonrası Durum

Trafik sigortası genel şartları uyarınca, bir dönem plastik ve cam parçaların değer kaybına etki etmeyeceği ve kilometre sınırı gibi bazı kısıtlayıcı kriterler öngörülmekteydi. Ancak Anayasa Mahkemesi, bu hükümleri iptal ederek sigorta şirketlerinin sorumluluk alanını daraltan düzenlemeleri hukuka aykırı bulmuştur. Bu karar, değer kaybının daha kapsamlı bir şekilde tazminini sağlamış, kilometre sınırı ortadan kaldırılmıştır.

3.2. Değer Kaybının Tanımı ve Hesaplanması

Araç değer kaybı, salt onarım masraflarıyla sınırlı olmayıp, aracın kaza sonrası ikinci el piyasa değerindeki reel azalma olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla, aracın hiçbir teknik kusuru kalmasa dahi, piyasada “kazalı araç” algısı nedeniyle değerinde düşüş yaşanır. Bu azalma, yaş, kilometre, parça türü ve aracın piyasadaki rayici gibi unsurlar dikkate alınarak belirlenir.

3.3. Plastik ve Cam Parçaların Etkisi

Yargısal içtihatlar ışığında, plastik ve cam parçaların da değer kaybına etki edebileceği kabul edilmiştir. Çünkü kaza kaydı, yalnızca aracın metal parçalarında değil, cam veya plastik aksamında meydana gelen değişimlerde de piyasa değerini olumsuz etkilemektedir.

4. Araç Mahrumiyet Zararı

Araç mahrumiyet zararı, aracın hasar nedeniyle kullanılamadığı süre boyunca uğranılan maddi kayıptır. Trafik sigortası doğrudan bu zararı karşılamamakla birlikte, karşı tarafın kasko sigortası aracılığıyla ikame araç temini mümkün olabilir. Bu imkan yoksa, kusurlu sürücü ve araç sahibinden mahrumiyet zararının talep edilmesi gündeme gelmektedir. Özellikle ticari araçlarda, mahrumiyet zararı çok daha yüksek seviyelerde ortaya çıkmaktadır.

5. Başvuru Yolları: Dava ve Sigorta Tahkim

Hasar, değer kaybı ve araç mahrumiyet zararı nedeniyle talepte bulunulurken mağdurların iki temel başvuru yolu vardır: dava açma veya Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurma.

5.1. Sigorta Tahkim Yolu

5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesi uyarınca, sigorta şirketlerinin Türkiye Sigorta Birliği nezdinde tahkime üye olmaları halinde, zarar görenler sigorta şirketine karşı Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurabilirler. Bu yol, mahkemelere kıyasla daha kısa sürede sonuç alınabilmesi bakımından tercih edilmektedir.

Kesinlik sınırları (21.05.2025 tarihi itibarıyla güncel tutarlar) şu şekildedir:

28.000 TL’ye kadar olan uyuşmazlıklarda hakem kararları kesin olup, itiraz edilemez.
28.000 – 300.000 TL arası uyuşmazlıklarda hakem kararlarına karşı itiraz mümkündür, bu sınırlardaki itiraz hakem heyeti kararları kesindir.
300.000 TL’yi aşan uyuşmazlıklarda ise taraflar temyiz yoluna başvurabilir.

5.2. Dava Açma Yolu

Mağdur taraf, doğrudan Asliye Ticaret Mahkemesi’nde dava açma yoluna da gidebilir. Ancak burada da HMK’daki parasal kesinlik sınırları dikkate alınır:

2025 yılı itibarıyla ilk derece mahkemesi kararlarına karşı istinaf sınırı 40.000 TL,
temyiz sınırı ise 544.000 TL’dir.

Dolayısıyla bu tutarların altında kalan uyuşmazlıklarda kanun yolu kapalıdır.

6. Sonuç

Türk hukukunda hasar, değer kaybı ve araç mahrumiyet zararı, trafik kazalarının en önemli üç tazmin kalemini oluşturmaktadır. Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararlarıyla birlikte, sigorta şirketlerinin sınırlayıcı uygulamaları ortadan kalkmış, değer kaybı hesaplamalarında piyasa değerindeki reel azalma ölçütü esas alınmıştır. Plastik ve cam parçaların da bu kapsamda değerlendirilmesi, mağduriyetin tam giderilmesine katkı sağlamaktadır. Bunun yanında araç mahrumiyet zararının da kusurlu sürücü veya ilgili sigorta teminatları kapsamında tazmini mümkündür.

Sonuç olarak, her üç başlık da bir bütünün parçaları olup, gerçek zararın tam olarak tazmini ilkesinin hayata geçirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

Hukuki Bilgilendirme

TAMA & ORAL Avukatlık ve Arabuluculuk Bürosu

Bu internet sitesinde yayımlanan makale ve içerikler, yalnızca genel bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. Burada yer alan açıklamalar, ilgili mevzuat ve yargı kararları doğrultusunda bilgilendirme niteliği taşımakta olup, somut uyuşmazlıklar bakımından hukuki görüş veya danışmanlık olarak değerlendirilemez.

TAMA & ORAL Avukatlık ve Arabuluculuk Bürosu, internet sitesinde yer alan bilgi ve açıklamaların güncelliğini, doğruluğunu ve eksiksizliğini garanti etmez; bu bilgilerin kullanılması sonucu doğabilecek doğrudan veya dolaylı zararlar nedeniyle hiçbir sorumluluk kabul etmez.

Her hukuki uyuşmazlık, kendine özgü koşullar barındırdığından, bu sitede yer alan bilgiler yalnızca genel bir çerçeve sunmakta olup, somut olaylarda mutlaka bir avukata danışılması gerekmektedir.

Bu site ve içeriği, TAMA & ORAL Avukatlık ve Arabuluculuk Bürosu tarafından profesyonel hukuki danışmanlık hizmeti sunulması anlamına gelmez; yalnızca ziyaretçilere bilgi amaçlı içerikler sağlamaktadır.